Gobernu Kontseiluak baimena eman du, Iñaki Arriola Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraioetako sailburuak hala proposatuta, etxebizitza baten edo zuzkidura-ostatu baten legezko okupaziora jotzeko eskubide subjektiboaren dekreturako; araudi horrek 2015eko EAEko Etxebizitza Legeak aitortzen duen eskubide hori garatzen du. Dekretuak Etxebizitzarako Eskubide Subjektiboa aitortzeko eskakizun, baldintza eta prozedurak arautzen ditu, eta aukera ematen du alokairuko etxebizitza sozial batera jotzeko edo, bestela, merkatu librean errentamendu baten hileko ordainketa erraztuko duen prestazio ekonomiko batera jotzeko, mota horretako kontratu bat dutenen kasuan.
Gaur egun, EAEn, 8.200 pertsonak eta familiak dute etxebizitza baterako eskubide subjektiboa aitortuta. Eskubidea pixkanaka aitortu du Eusko Jaurlaritzak, Etxebizitza Legea onartu eta hurrengo urteetan: 2016an hiru kide edo gehiagoko familiei, 2017an bi kideko bizikidetza unitateei eta 2018an pertsona bakarreko unitateei.
Etxebizitza baterako eskubide subjektiboa eskuratzeko eskakizun orokorrak dira, besteak beste: adinez nagusia izatea edo emantzipatuta egotea, urtebeteko egoitza eraginkorrarekin, etengabearekin eta eskabidearen aurrekoarekin; etxebizitzarik ez izatea; Etxebiden etxebizitza bat alokairuan izateko inskribatuta egotea, etxebizitzaren eskatzaileen erregistroan hiru urteko antzinatasunarekin, eta gehienez honako diru-sarrera hauek izatea:
- Urtean 13.000 euro haztatu, bakarrik dauden pertsonen kasuan
- 17.000 euro, bi kidek eratzen dituzten bizikidetza-unitateen kasuan
- Eta 19.000 euro, hiru kidek edo gehiagok eratzen dituzten bizikidetza-unitateen kasuan.
Zenbateko horiek gaur egungoak (9.000, 12.000 eta 15.000 euro) baino handiagoak dira, eta Diru Sarrerak Bermatzeko eta Gizarteratzeko EAEko Sistemari buruzko Legean ezarritakoekin parekatzen dira. Lege horrekin bat etorriz, murriztu egiten da Etxebizitza Babestuaren Eskatzaileen Erregistroaren antzinatasuna, lautik hirura.
Etxebizitzaren prestazio osagarritik etxebizitzaren prestazio ekonomikora
Dekretu horretatik aurrera, EAEn etxebizitzaren bi prestazio handiak bateratzen dira, DSBEari lotutako etxebizitzaren prestazio osagarria (EPO) eta Eusko Jaurlaritzaren etxebizitza-arloak kudeatzen duen etxebizitzaren prestazio ekonomikoa (EPE) batu baitira.
Dekretuak plan iragankor bat ezartzen du EPOa jasotzen dutenek etxebizitzaren prestazio ekonomikoa (EPE) kobratzen hasteko, indarraldia amaitzen den unean. Kontuan izan behar da EPOa bi urterako ematen dela eta EPEa denboran mantentzen dela, eskubide subjektiboaren aitorpena eragin zuten kausek iraun bitartean.
Mekanismo horren bidez, EPOa iraungitzen zaienek automatikoki kobratuko dute EPEa urtebetez; epe horretan, etxebizitzarako eskubide subjektiboa eskatu beharko dute. Bien bitartean, Lanbidek indarrean dauden EPOak kudeatzen jarraituko du, erabat iraungi arte. Dekretuak, era berean, eskubide horretara jotzeko aukera ezartzen du bizitzeko gutxieneko diru-sarrera eta gizarte-larrialdietarako laguntzak jasotzen dituztenentzat.
Diru-sarreren mugak igotzeko berrikuspena berehala egingo da, Dekretua Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaratzen denean. EPOtik EPErako aldaketa 2024ko apirilaren 2tik aurrera izango da; ordura arte, egokitzapen teknikoak eta giza taldeen prestakuntza egingo dira.
Etxebizitza duina eta egokia
Dekretu honen helburua da etxebizitza duin eta egoki baterako sarbidea bermatzea; beraz, eskubidea eskatzeko beharrezko etxebizitzarik ezak salbuespen batzuk ditu: etxebizitzak ez izatea bizigarritasun-dekretuak ezartzen dituen gutxieneko baldintzak; azalera erabilgarria 15 m2 baino gutxiagokoa izatea pertsonako; banantze- edo dibortzio-prozesu baten ondoren erabilera esklusiboa beste ezkontideari esleitu izana, eta 65 urte baino gehiago dituzten pertsonak edo mugikortasun murriztua duten pertsonak irisgarritasun-araudia betetzen ez duen eraikin batean bizitzea.
Kasu horietan guztietan, pertsonek etxebizitzarako eskubide subjektibora jo ahalko dute, nahiz eta etxebizitza bat izan; izan ere ulertzen da daukaten etxebizitza horrek ez dituela behar diren gutxieneko baldintzak betetzen.
